InloggenVacature plaatsen

Volgend jaar krijgen we meer zeggenschap, wat gaat er veranderen?

Volgend jaar wordt de inspraak van verpleegkundigen op het zorgbeleid bij wet geregeld. Maar verandert er echt iets ten gunste van verpleegkundigen? Hoogleraar verplegingswetenschap Hester Vermeulen legt uit en raadt aan: ‘Stap nu al op bestuurders af en laat je horen’.

Bron: Nursing
Door: Jeroen Wapenaar

Verpleegkundigen hebben vanaf 1 juli 2023 bij wet inspraak in het primaire zorgproces en het zorginhoudelijk beleid. Het betreft een wijziging van artikel 3 van de Wet kwaliteit, klachten en geschillen (Wkkgz). Daaraan is toegevoegd dat verpleegkundigen altijd betrokken moeten worden bij de wijze waarop de zorg verleend wordt in de organisatie. Het gaat om invloed op besluiten die aan de directe zorgverlening raken én invloed op het zorgbeleid van je werkgever.

Voorbeelden van invloed op directe zorgverlening:

  • Een leidinggevende moet regelmatig de mening vragen van verpleegkundigen, bijvoorbeeld over routes in de wijk.
  • De instelling moet verpleegkundigen betrekken bij inkoopkeuzes voor materialen en hulpmiddelen.
  • Bij de vraag of een ziekenhuis meer patiënten aankan moet de mening van verpleegkundigen zwaar meewegen.
  • Verpleegkundigen moeten ook invloed krijgen op de organisatie van de zorg, zoals opschalen van de ic-zorg, en op transities als het inzetten van digitale hulpmiddelen.

Mogelijke voorbeelden van het borgen van invloed voor verpleegkundigen: een VAR, een verpleegkundig platform dat op het niveau van de afdeling adviseert, een CNO en/of een verpleegkundig directeur aanstellen. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) handhaaft vanaf 1 juli 2023. De inspectie beoordeelt of de invloed in een zorgorganisatie op papier geregeld is (zoals met een VAR of CNO) en hoe verpleegkundigen dit ervaren.

Zeggenschap voor verpleegkundigen mogelijk maken met bijvoorbeeld een VAR, Chief Nursing Officer of verpleegkundige directeuren doen zorginstellingen toch al? Verandert er echt iets door deze wet?

Hoogleraar verplegingswetenschap Hester Vermeulen: ‘Ja, want de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) gaat via een dialoog controleren of verpleegkundigen ook echt ervaren dat ze invloed hebben. Dat spoort werkgevers aan verpleegkundigen niet alleen op papier, maar ook in de praktijk serieus te nemen.

‘Deze wet spoort werkgevers aan verpleegkundigen niet alleen op papier, maar ook in de praktijk serieus te nemen’

Natuurlijk geeft een wet alleen verpleegkundigen niet automatisch meer zeggenschap. Maar dat zij nu op deze wet kunnen wijzen als ze in hun organisatie tegen muren oplopen, is een grote stap vooruit. Meer zeggenschap leidt tot meer werkplezier en tot betere zorg, en daarmee helpt deze wet verpleegkundigen te binden, boeien en behouden.’

Maar de wet laat het wel aan zorginstellingen hoe ze zeggenschap stimuleren. Zou een strakkere richtlijn verpleegkundigen niet meer in hun kracht zetten?

Vermeulen: ‘Dat zorgorganisaties zelf mogen kiezen op welke manier zij professionele invloed op zorginhoudelijk beleid borgen is juist een verstandige keuze. Om meerdere redenen: ten eerste zou de wet waarschijnlijk een lege huls worden als de werkgever een lijstje meekreeg waar hij zich aan moet houden.

Dan wordt er alleen gekeken naar “Hebben we een CNO?” of “Hebben minimaal zoveel verpleegkundigen de functie van directeur?”. Nu is de kern dat verpleegkundigen zelf hun ervaringen met zeggenschap delen, daar leren zowel de werkgever als de verpleegkundigen veel meer van.

Daarnaast is de ene zorginstelling al verder met zeggenschap mogelijk maken dan de andere, en regelt een grote zorgorganisatie het misschien liever anders dan een kleine organisatie. Instellingen moeten de tijd en ruimte krijgen om zeggenschap voor verpleegkundigen mogelijk te maken op de wijze die het best bij hen past.’

De inspectie handhaaft vanaf 1 juli 2023, wat kunnen verpleegkundigen nu zelf al doen voor meer zeggenschap?

Vermeulen: ‘Vooral: beseffen dat nú het momentum is. Gebruik dat en wijs je werkgever erop dat over een half jaar al de inspectie gaat handhaven. Oftewel: als jij en je collega’s nu het gevoel hebben dat jullie te weinig mogelijkheden hebben om je stem te laten horen, is het heel verstandig als daar vóór 1 juli 2023 een oplossing voor is gevonden.

‘Wijs je werkgever erop dat over een half jaar de inspectie gaat handhaven’

We zijn een zorginfarct nabij, daarom is het zo belangrijk dat deze wet nu definitief is aangenomen, maar voor verandering moeten verpleegkundigen wel het lef hebben bestuurders aan te spreken. En dat willen die bestuurders over het algemeen ook graag, dus ga ook daadwerkelijk langs.

Bespreek bovendien met je collega’s wat de manier is waarop jullie zeggenschap onderdeel van de cultuur kunnen maken. Suggestie: samen de dag evalueren, en dan met als uitgangspunt “Hoe hebben we vandaag verpleegkundig leiderschap getoond?”

Zeggenschap vormgeven kunnen verpleegkundigen op elk niveau, zo kan een VAR councils inrichten.  Een deel voelt nog steeds schroom om de nek uit te steken, we zouden collega’s die dat wel doen nog vaker complimenten mogen geven.’

Hester Vermeulen is verpleegkundige, klinisch epidemioloog en hoogleraar Verplegingswetenschap bij IQ Healthcare, onderdeel van het Radboudumc in Nijmegen.

Je zit ziek thuis, dan belt je baas: 'Kun je echt niet komen'?

Lees verder

Podcast De Goed Nieuws Show aflevering 2 is uit!

Lees verder

Acute zorg tijdens je vakantie | Hillegonde: 'Ik zag iemand op de bodem van het zwembad'

Lees verder