De zorg moet ontzorgd worden

Bron: Zorgvisie

De regio Zuid-Holland-Noord telt in 2040 een tekort van 4.300 verpleeghuisplekken. Daarom kondigde het regionale samenwerkingsverband Avant – waar Marente aan deelneemt – code rood af. Verpleeghuizen bijbouwen is niet de oplossing, maar volledige verplaatsing naar thuiszorg leidt tot een patstelling, aldus Van den Brink, lid raad van bestuur bij Marente. ‘In de thuiszorg zitten we qua geschikt personeel op een optimum. Niet iedere zorgmedewerker is geschikt voor de thuiszorg'.

Vijf speerpunten
Om zich op de toekomst voor te bereiden, heeft Marente een langetermijnstrategie met vijf speerpunten geplot. ‘Deze is niet heel anders dan veel andere organisaties’, verklapt Van Den Brink. Zo staat goed werkgeverschap en behoud van medewerkers hoog op de agenda. ‘Om het beeld van de ouderenzorg positiever te framen, werken we nauw samen met het mbo- en hbo-onderwijs.’ Daarnaast speelt innovatie een belangrijke rol. Als voorbeeld noemt Van den Brink beeldzorg. ‘Daardoor besparen we zo’n 10 tot 12 minuten per zorgmoment, worden cliënten gestimuleerd langer zelfstandig te blijven en kunnen veel meer ouderen geholpen worden.’ Ook oplossingen als de medicijndispenser, de druppelbril en digitale toegang tot de woning moeten het aantal fysieke zorgmomenten terugdringen of de workflow van medewerkers verbeteren. Maar innovatie alleen is niet genoeg.

Anders kijken naar gezondheid en zorg
Uit een advies van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) blijkt dat de zorg nog te veel focust op goed werkgeverschap en technologie. Ook blijkt dat de interpretatie van zorg de afgelopen jaren sluipenderwijs is opgerekt en steeds meer taken bij de zorgprofessional terecht zijn gekomen. ‘Tegelijkertijd voelen informele zorgverleners zich vaak niet gezien en wordt het netwerk pas in tweede instantie ingeschakeld bij hulpvragen’, aldus RVS-lid Ageeth Ouwehand. Daarom is anders kijken naar gezondheid en zorg een ander belangrijk thema in de strategie van Marente. ‘Zorgmedewerkers zijn van oudsher gewend om veel taken over te nemen van cliënten. De zorg moet ontzorgd worden’, reageert Van den Brink.

Marente wil een duidelijke scheidslijn trekken tussen wat door de zorgprofessional en wat door de mantelzorger of cliënt gedaan kan worden. ‘Tijdens intakegesprekken beginnen we met de vraag wat een cliënt zelf nog kan of opnieuw wil leren.’ Zo wordt bij een thuiszorgaanvraag voor steunkousen eerst gestart met een ergotherapeut om te kijken of iemand dat met een hulpmiddel weer kan leren. ‘Vervolgens kijken we hoe het netwerk kan ondersteunen en welke zorg op afstand geleverd kan worden.’ Daardoor wordt aan het eind van het gesprek de vraag beantwoord welke zorg écht fysiek nodig is. Die andere blik op zorg brengt ook een ethische discussie op gang, aldus Van den Brink. ‘Het kwaliteitsbeleid heeft de Nederlandse zorg veel gebracht. Maar het is de vraag of het op deze manier noodzakelijk blijft en in hoeverre we dit overeind kunnen houden.’ En welke norm wordt gehanteerd: die van de samenleving of die van de cliënt? ‘Het is echt belangrijk dat we dit gesprek gaan voeren. Voor zorgprofessionals is dit lastig, want zo zijn ze niet opgeleid.’ De grootste opgave is volgens de bestuurder om professionals mee te nemen in deze transitie en te voorkomen dat ze uitstromen.

Capaciteitsmanagement en regionale samenwerking
De laatste twee speerpunten gaan hand in hand: capaciteitsmanagement en regionale samenwerking. Zo werkt Marente met tien vvt-aanbieders in samenwerkingsverband Avant aan een regiovisie op ouderenzorg. In die visie gaan we de individuele agenda’s met overkoepelende doelen stroomlijnen, zoals het aantal benodigde bedden, de inzet van personeel en het delen van innovaties.’ Met Alrijne en het LUMC werkt Marente samen rond diverse thuiszorgprojecten. Zo monitorde het Marente-beeldzorgteam niet-opgenomen covidpatiënten voor LUMC en lokale huisartsen.

Ook zijn er volgens de zorgbestuurder nog volop verbeterslagen te maken in het benutten van de regionale capaciteit. ‘Zeker in de thuiszorg, waar meerdere auto’s van diverse aanbieders door dezelfde wijk rijden.’ Als succesvol voorbeeld hoe het anders kan, noemt Van den Brink de acute nachtzorg. Voorheen reden vijf vvt-organisaties door de wijk. ‘Dat was inefficiënt en niet kostendekkend.’ Inmiddels werken de vijf aanbieders samen onder een whitelabel als acute nachtzorg en is er voortaan één organisatie per nacht actief in de wijk. ‘De volgende stap is slimmer samenwerken in de specialistische thuiszorg in hetzelfde dorp. Daar zal de ACM vast iets van vinden. Maar continuïteit en betaalbaarheid van zorg heeft meer prioriteit dan marktwerking.’

Van den Brink verwacht de komende jaren dat er per postcodegebied een preferred provider komt, waarbij wel een tweede aanbieder achter de hand is. ‘Cliënten moeten altijd een uitweg hebben, maar door de regionale capaciteit beter te benutten, kunnen we veel inefficiëntie weghalen en zo beter samenwerken met de huisartsen.’ Als aanbieder is Marente hierover in gesprek met de zorgverzekeraar en zij is benieuwd hoever deze hierin mee willen gaan.