Oud-Google-topman: 'Maak prioriteit van je eigen mentale en fysieke gezondheid'

Bron: Zorgvisie

Werkdruk op zich is onvermijdelijk, stelt Mo Gawdat. Als voormalig Chief Business Officer van Google [X], de dromenfabriek van Google, weet hij waarover hij spreekt. Hij maakte werkdagen van veertien uur, met slechts twaalf vakantiedagen per jaar om de batterij op te laden. ‘Werkdruk wordt pas een probleem als die structureel te hoog is. Als je mentaal permanent in een staat van paraatheid bent. Als je systeem lange tijd overspoeld wordt door golven van adrenaline en cortisol. Dan gaan mensen steeds minder goed functioneren. Dan branden ze langzaam op en vallen ze uit met een burn-out.’

Werkdruk en fouten
Werkdruk, stress en oververmoeidheid vergroten het risico op fouten. Dat juist mensen in de zorg te maken hebben met werkdruk, stress en burn-out, vindt Mo Gawdat daarom moeilijk te begrijpen. ‘Oververmoeidheid heeft een vernietigende impact op hun eigen mentale fitheid. Hoe kunnen zorgmedewerkers goed voor de gezondheid van anderen zorgen, als ze niet goed voor zichzelf zorgen?’

Zoektocht naar geluk
De zoon van Mo Gawdat overleed in 2014 op 21-jarige leeftijd na een reeks vermijdbare medische missers bij een eenvoudige blindedarmoperatie. Het verlies dreef hem bijna tot wanhoop en bracht hem op een zoektocht naar menselijk geluk. Als een ingenieur analyseerde hij hoe de menselijke geest werkt. Hij schreef het boek De logica van geluk. Gawdat concludeert daarin dat iedereen met zijn wijze van reageren op de beproevingen van het leven het vermogen bezit om gelukkig te zijn.

Omgaan met stress
Essentieel is dat werkgevers hun medewerkers uitrusten met vaardigheden om succesvol met stress om te gaan. Zo doen ze er goed aan om hun medewerkers een grote mate van autonomie te geven over hoe ze hun werk doen. ‘Geef artsen, verpleegkundigen en verzorgenden vergaande mogelijkheden om zelf hun roosters en werktijden in te delen. Geef hun de vrijheid om gedurende de dag regelmatig pauzes te houden om op te laden. Dan werken ze sneller en effectiever.’

Pauze is heilig
Toen Gawdat nog bij Google werkte, was ‘Mo-time’ heilig. Gawdat nam om de vier uur een half uur pauze. ‘De ruimtes in de kantoren van Google zijn van glas. Dus iedereen zag me zitten op mijn stoel met mijn ogen dicht, laptop dicht, geen Powerpoint-presentaties voor me: helemaal niets. Iedereen wist: “dat is Mo-time, dus niet storen”.’

Volle wachtkamer
Voor artsen en verpleegkundigen lijkt dat onmogelijk als de wachtkamer vol zit met patiënten. ‘Niets is onmogelijk’, reageert Gawdat. ‘Dan help je tien patiënten in plaats van twaalf. Maar voor die tien doe je het dan wel goed. Het zorgstelsel moet dan zorgen voor een andere dokter voor die andere twee patiënten.’

Burn-out
Maar het zorgsysteem waarin zorgverleners werken is meestal gericht op kortetermijndoelen, zoals zo veel mogelijk patiënten helpen. Zonder zich te bekommeren om de langetermijneffecten op medewerkers. Van de medisch specialisten krijgt 40 procent in hun loopbaan te maken met burn-out. Een krankzinnig hoog cijfer, vindt Gawdat. Het is in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van werkgevers om hun medewerkers te helpen bij het vinden van een goede balans. Als werkgevers daarin tekortschieten, moeten artsen daar geen genoegen mee nemen, vindt Gawdat. ‘Ze zitten dan op een weg die naar een ravijn leidt. Is het verstandig om die weg tot het einde te bewandelen?’

Radicale eigen verantwoordelijkheid
Gawdat hamert op ‘radicale eigen verantwoordelijkheid’. Mensen moeten zelf verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen mentale en fysieke fitheid. ‘In deze tijd verwachten veel mensen dat andere partijen, de overheid of hun werkgever, hun problemen oplossen. Ze verplaatsen de verantwoordelijkheid voor hun eigen mentale en fysieke fitheid naar anderen. Ik vind dat mensen daar echt zelf verantwoordelijkheid voor moeten nemen.’

Time-out
Zorgmedewerkers hebben bovendien een morele plicht om goed te zorgen voor hun patiënten, benadrukt Gawdat. ‘Als ze voelen dat ze mentaal niet goed presteren, moeten ze een time-out nemen. Als CEO liep ik regelmatig vijf minuten een vergadering uit. Daarna had ik weer een fris hoofd.’

Het idee dat mensen het altijd te druk hebben is volgens Gawdat een illusie. ‘Als de CEO jou wil spreken, maken mensen tijd. Als je schoonmoeder je op je werk belt met een urgente vraag, dan maak je tijd. Indien het echt belangrijk is, vinden mensen altijd tijd. Tijd is een kwestie van prioriteit.’

Pauze in agenda
Blok je pauzes structureel in je agenda in, adviseert Gawdat. Per week gaat het om vier tot vijf uur. ‘Behandel je pauzes net zo serieus alsof het vergaderingen of afspraken zijn. Houd ze dus vrij. Afspraak is afspraak. Als je pauzes niet zelf inplant, vullen andere mensen je agenda. Ik plande ook privéafspraken in. Als Larry Page (toenmalig CEO Google) een afspraak wilde op het tijdstip dat ik mijn dochter zou ontmoeten, zei ik nee als zij onze afspraak niet kon verzetten.’

Grenzen bewaken
‘Geef je grenzen aan en bewaak die.’ Dat is het allerbelangrijkste advies dat Gawdat voor mensen in de zorg heeft. ‘Natuurlijk zijn er altijd urgente situaties en uitzonderingen. Maar die moeten niet de regel zijn. Laat jezelf niet langzaam opbranden. Stel grenzen en plan structureel pauzes in voor reflectie, meditatie, yoga of een andere vorm van ontspanning. Geluk is net als fitness. Als je er genoeg in investeert, komt het dichterbij.’