‘Zeggenschap is cruciaal in strijd tegen personeelstekort’

Bron: Zorgvisie

Als juryvoorzitter heb je voor zorgorganisaties met projecten gekozen die andere wegen durven te bewandelen om de zorg draaiende te houden. Waarom? “We kennen de getallen en we weten dat we het niet redden met een beetje anders dan normaal. We moeten echt zoeken naar andere oplossingen en dat zit niet in een beetje meer van dit en een beetje minder van dat. Natuurlijk helpt de inzet van digitale middelen en het informele netwerk, maar dat neemt niet weg dat meer ouderen een beroep doen op het zorgsysteem met een afnemend aantal mensen die werken in de zorg. We redden het gewoon niet als we blijven werken, zoals we nu werken.” 

Dit is het eerste deel in een serie over de uitreiking van de nationale HR zorg-award. De jury, onder leiding van hoogleraar Evelyn Finnema, heeft vijf zorgorganisaties geselecteerd die creatieve oplossingen hebben bedacht voor het personeelstekort. Al deze oplossingen kunnen redelijk eenvoudig bij andere zorgorganisaties geïmplementeerd worden. De volgende afleveringen gaan over de verschillende kanshebbers.
Finnema benadrukt dat alle kanshebbers een project hebben bedacht waarmee de zorg wordt verrijkt. “Het idee is misschien ingegeven door de personeelstekorten, maar het zijn positieve ideeën. Ze dragen bij aan de kwaliteit van leven, of aan het werkplezier. Ze maken de zorg juist beter. Alle projecten brengen een glimlach op het gezicht. Bovendien zijn ze opschaalbaar, niet alleen binnen de eigen deelsector, maar naar de hele zorgsector.”

Zeggenschap
Bij sommige kanshebbers is zeggenschap duidelijk aanwezig. Finnema houdt zich momenteel bezig met onderzoek naar het behoud en het aantrekken van verpleegkundigen in ziekenhuizen in Noord-Nederland en Noord-Duitsland. Ook als Chief Nursing Officer bij het ministerie van VWS denkt Finnema na over de arbeidsmarktproblematiek.
“Uit studies blijkt dat als mensen zeggenschap krijgen over hun werk, ze meer werkplezier ervaren en dat draagt weer bij aan het behoud van personeel. Het zou natuurlijk heel vreemd zijn als je van alles bedenkt zonder de belangrijke stakeholders daarbij te betrekken. Voor mij is zeggenschap van verpleegkundigen een voorwaarde om de werkplek leuker te maken. Ik kan me niet voorstellen dat je voor en over mensen beslissingen kunt nemen zonder ze daarbij zelf te betrekken. Het gaat over het werk dat de professionals moeten uitvoeren. Dan is het hoogst improductief om de mensen daar zelf niets over te laten zeggen. We moeten dat nu meteen doen, want we hebben geen tijd meer om te experimenteren. We moeten met elkaar aan de slag en wel nu.”

Hoe kun je al die verschillende perspectieven, die van medisch specialisten, die van bestuurders en die van verpleegkundigen, weer bij elkaar brengen? “Door te vertrekken vanuit het gezamenlijke vraagstuk, dus vanuit de goede zorg voor de patiënt, cliënt of bewoner. Wat is nodig om deze persoon te ondersteunen? En wat voor consequenties heeft dat voor de manier waarop we met elkaar werken? Wie hebben we daarvoor nodig? Als we vertrekken vanuit de gezamenlijkheid, met oog voor de verschillen – want we moeten elkaars deskundigheid respecteren – dan komen we een heel eind. Het is bovendien goed als ieders verantwoordelijkheden worden vastgelegd en waar wenselijk geformaliseerd. Daarom is de Wet zeggenschap in de zorg ook zo fijn. Dat legitimeert waarom we invulling moeten geven aan zeggenschap en wordt zeggenschap minder afhankelijk van individuele personen. De structuur blijft immers bestaan.”       

Hoe gaat het met de zeggenschap in de zorgsector? “Ik denk dat zeggenschap inmiddels in ieders bewustzijn een plek heeft gekregen. De structuren om die zeggenschap vorm te geven zijn er ook steeds meer. Steeds meer organisaties hebben bijvoorbeeld al een Chief Nursing Officer of een professionele adviesraad. Toch zijn we er nog lang niet. Uit de landelijke monitor ‘Zeggenschap’ is de totaalscore op ervaren zeggenschap een 6. Meer dan de helft van de deelnemende zorgprofessionals geeft aan meer zeggenschap te willen. Denk hierbij aan zeggenschap over personeelsbeleid, over de eigen ontwikkeling en het kwaliteitsbeleid. Zeggenschap vraagt veel van de professionals, van het middenkader en het vraagt visie vanuit het bestuur en management. Het is belangrijk hier continu aan te werken vanuit het uitgangspunt: zeggenschap doe je samen.”