‘Spreek collega’s aan op seksueel grensoverschrijdend gedrag’

Bron: Zorgvisie

“Een jaar geleden hebben we met brede medezeggenschap van de werkvloer een nieuwe strategie gelanceerd”, vertelt Lennards. “Daarin staat de professional op de eerste plaats. Een van de thema’s is een veilig werkklimaat. Grensoverschrijdend gedrag gaat niet alleen over seks, maar ook over pesten en het uitsluiten van mensen met een andere huidskleur, achtergrond of geaardheid. We willen een inclusieve en diverse cultuur creëren waarin iedereen zich gezien voelt en ertoe doet. Medewerkers moeten zich veilig voelen en, in welke functie dan ook, elkaar durven aan te spreken op elkaars gedrag. Als iemand een misplaatst grapje maakt, dan is heel fijn dat een collega zegt: wat zei je nu? Ziet iemand iets en maakt hij daar melding van, dan moet die erop kunnen vertrouwen dat daar ook iets mee gebeurt. We willen dat het normaal is dat ongepast of grensoverschrijdend gedrag in een team of vakgroep bespreekbaar wordt. Op die manier krijg je een aanspreekcultuur en een leerklimaat waarin je grensoverschrijdend gedrag zoveel mogelijk kunt voorkomen.”

Interventies
Vanzelf gaat dat niet. Het is cultuurverandering waar aan gewerkt moet worden. Het vraagt onder andere om trainingen, workshops en peer support. In het ziekenhuis lopen werkgelukcoaches rond die werken aan wat nodig is om in een team een goede sfeer en vertrouwen te hebben. Op strategiedagen kunnen medewerkers zich inschrijven voor themaprogramma’s, waaronder een veilig werkklimaat. Dan wordt er een spreker uitgenodigd of is er een theatervoorstelling. Lennards: “Het is een set van interventies en constante aandacht waarbij je hoopt dat die cultuur zich verder gezond ontwikkelt in dit ziekenhuis. Daarbij geloof ik erin dat mensen deugen en dat je moet insteken op meer autonomie, eigen verantwoordelijkheid en medezeggenschap om voor elkaar te krijgen dat mensen met elkaar goede dingen doen. Wat dan niet goed gaat kun je bespreekbaar maken en regelen in beleid. Beide kanten moeten veel aandacht krijgen.”

Practice what you preach
Autonomie en medezeggenschap passen in de open cultuur die Lennards voorstaat en waarin machtsverhoudingen – die vaak tot grensoverschrijdend gedrag leiden – zoveel mogelijk worden gereduceerd. “Het is belangrijk dat onze professionals als gelijken met elkaar kunnen omgaan. We organiseren customer relationship management trainingen waarin zorgprofessionals in hele moeilijke omstandigheden met elkaar oplossingen moeten vinden. De vliegramp op Tenerife wordt als casus gebruikt. De bedoeling is dat medewerkers elkaar leren aan te spreken.”

In een hiërarchie loopt het soms mis omdat mensen elkaar niet durven aan te spreken of alert te maken, vervolgt Lennards. “Ik geloof ook heel erg in een voorbeeldfunctie van ons als bestuursraad en MSB-A bestuur tot in alle lagen van de organisatie. Het helpt als mensen met een vooraanstaande positie het voortouw nemen, het onderwerp bespreekbaar maken en zich kwetsbaar durven op te stellen. Het is practice what you preach. Dus als ik wil dat iedereen hier fijn samenwerkt, moet ik opstaan als bestuurder wanneer ik iets zie wat niet kan. Daarvan hoop ik dat managers, leidinggevenden en artsen dat ook doen en we met elkaar een olievlek creëren.”

Lef
En als het toch weer misgaat? Lennards: “Wij hebben inmiddels geleerd dat je niet meteen conclusies trekt, maar dat je op basis van onderzoek, hoor en wederhoor, een oordeel moet gaat vormen en dan pas vaststelt hoe je gaat ingrijpen. Daar is lef voor nodig, want je weet dat dit veel effect gaat hebben op het slachtoffer en de dader en dat het iets doet met de reputatie van je instelling.” In het geval van de oncoloog leidde het MSB-A bestuur, primair verantwoordelijk voor het functioneren van medisch specialisten, het onderzoek. “Een goede samenwerking tussen bestuur en MSB-A is van cruciaal belang gebleken”, benadrukt Lennards.

Aandacht en zorg bieden
“Verder moet er moet er alle aandacht en steun zijn voor de melder en ook voor degene waarover wordt gemeld. Als na het onderzoek besluiten zijn genomen en er (juridische) procedures gaan lopen is actieve hulp en steun voor het slachtoffer gedurende dat complexe traject heel belangrijk. Collega’s rond de betreffende personen ervaren zo’n situatie ook als heel heftig. Die moet je alle aandacht en zorg bieden die zij nodig hebben. Maar ook alle functiegroepen die samenwerken binnen de betreffende afdelingen moet je meenemen in wat er is gebeurd. De juridische procedures kosten veel tijd en de impact van zo’n gebeurtenis is erg groot. Beter dus om gebeurtenissen als deze te proberen te voorkomen, maar het belangrijkste is dat je ingrijpt als het nodig is.”