Zeggenschap steeds belangrijker bij de keuze voor een werkgever

Kwaliteit zeggenschap krijgt onvoldoende
Een cultuurverandering is nodig om de kwaliteit van zeggenschap in de zorg te verbeteren. Dat zeggen de 197 bestuurders, managers en HR-professionals die reageerden op een peiling van het Landelijk Actieplan Zeggenschap en Veerkracht. Van verpleegkundigen, verzorgenden, verpleegkundig specialisten en begeleiders krijgt de kwaliteit van zeggenschap op organisatieniveau een onvoldoende. De belemmeringen volgens deze zorgprofessionals:
•    Hoge werkdruk door personeelstekort
•    Geen tijd en ruimte voor andere werkzaamheden dan zorgtaken 
•    Hiërarchische organisatie en top-down besluiten
•    Zeggenschap wordt niet genoeg gestimuleerd
De bestuurders, managers en HR-professionals herkennen het knelpunt van te weinig tijd en ruimte. Ze vinden ook dat zorgprofessionals zelf meer initiatief kunnen nemen.

Vertrekredenen 
Deze signalen zijn natuurlijk niet nieuw. Allerlei onderzoeken en adviesrapporten over instroom, uitstroom en werkplezier in de zorg noemen zeggenschap als belangrijk aandachtspunt. De belangrijkste reden voor zorgprofessionals om te vertrekken bij hun werkgever, naast privéredenen, is slecht communiceren/luisteren door de directe leidinggevende, aldus een uitstroom-onderzoek van RegioPlus. Deze reden is nog belangrijker dan werkdruk, salaris of doorgroeimogelijkheden. 

Zeggenschap in de zorg wettelijk vastgelegd
Meer zeggenschap bieden is daarom een belangrijke stap om het personeelstekort in de zorg terug te dringen. Sinds 1 november 2022 is zeggenschap in de zorg wettelijk vastgelegd. Kwaliteit van zorg verbeteren is het hoofddoel van de initiatiefnemers van het wetsvoorstel. Het tekort terugdringen door het werkplezier en eigenaarschap voor het vak voor zorgprofessionals te versterken moet wel een belangrijk bijeffect zijn. Vanaf 1 juli 2023 hebben zorgprofessionals bij wet inspraak in het primaire zorgproces en het zorginhoudelijk beleid. Dit komt door een wijziging van artikel 3 van de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz).

Deze wet gaat in principe over alle zorgprofessionals, bevestigen de initiatiefnemers Tielen (VVD) en Ellemeet (GroenLinks) in de Memorie van Antwoord. ‘Het gaat de initiatiefnemers primair om verpleegkundigen en verzorgenden. Bij deze groep zien de initiatiefnemers dat de invloed op het zorginhoudelijke beleid achterblijft ten opzichte van anderen. Tegelijkertijd geldt dit niet uitsluitend voor deze groepen, maar voor alle zorgprofessionals. Zij zouden allemaal vanuit hun eigen expertise mee moeten kunnen praten over het beleid dat de wijze waarop zij zorg verlenen raakt.’ 

Open norm, ruimte voor maatwerk
Wat betekent de zeggenschapswet voor zorgorganisaties? De wet gaat uit van een open norm. Zorgaanbieders krijgen de ruimte de invloed van zorgprofessionals zelf passend vorm te geven. Daarmee is er ruimte voor maatwerk. De indieners geven wel suggesties:
•    Zorginstellingen kunnen een adviesraad met daarin bijvoorbeeld verpleegkundigen en verzorgenden (VAR) gesprekspartner maken van de Raad van Bestuur.
•    Onder een VAR kan een verpleegkundig platform worden georganiseerd. Deze kan dan adviseren over zorginhoudelijk beleid op een specifieke afdeling/divisie.
•    Een Chief Nursing Officer (CNO) kan bestuurders attenderen op gevolgen van beleid en tegelijkertijd de invloed van zorgprofessionals versterken.
•    Een Chief Nursing Information Officer kan de brug slaan tussen het verpleegkundig domein en de IT, zodat de technologische ontwikkelingen ook daadwerkelijk bijdragen aan de kwaliteit van zorg.
•    Een zorgprofessional kan worden opgenomen in de Raad van Bestuur. Het kwaliteitskader verpleeghuiszorg borgt dit al met een bepaling. ‘Elke zorgorganisatie borgt professionele inbreng in het aansturen van de organisatie door opname van een specialist ouderengeneeskunde, verpleegkundige of psychosociaal zorgprofessional als lid van de Raad van Bestuur. Zolang dit (nog) niet is gerealiseerd dient er structureel overleg te zijn tussen de Raad van Bestuur met vertegenwoordigers van de genoemde beroepsgroepen.’ 

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd gaat vanaf 1 juli 2023 kwalitatief toetsen. De inspectie kijkt niet alleen naar of invloed op papier geregeld is, maar vooral hoe zorgprofessionals dit ervaren.

3 tips om zeggenschap de juiste aandacht te geven in je vacatureteksten

1 Wees zo concreet mogelijk.
Als je in een vacaturetekst schrijft dat jouw zorgorganisatie een verpleegkundige adviesraad heeft, weet een potentiële nieuwe medewerker nog steeds niks. Wat kan mijn inbreng zijn en wat gebeurt er met mijn inbreng, dat moet duidelijk zijn, benadrukt Peter Boerman, hoofdredacteur Werf&, het online platform over recruitment. Boerman: ‘Hoe vaak komt de adviesraad bij elkaar? Over welke thema’s adviseren ze? Wat heeft de de organisatie opgeleverd? Hoe kun je meedoen?’ 
    
2 Gebruik geen clichés. 
Ook zorgorganisaties gebruiken veel clichés in hun vacatureteksten. Dat blijkt ook uit onderzoek van Arthur & Brent waar Kitty Wilgers over vertelde in dit artikel over jobmarketing en de kansen die zorgorganisaties laten liggen.  Ook bij zeggenschap benoemen is het natuurlijk belangrijk de ‘jeukwoorden’ te vermijden. Wat betekent proactief zijn nu echt? Over welke thema’s mag/moet de kandidaat eigen ideeën inbrengen? En wat zijn daarvoor de mogelijkheden binnen de organisatie? Sollicitatie-expert Jesse Geul deelde op LinkedIn vertalingen van veelgebruikte clichés. ‘Je hebt een hands-on-mentaliteit’ betekent volgens hem eigenlijk: ‘Wij hebben dat niet en het zou fijn zijn als iemand de rotklussen oppakt’. 

3 Gebruik sociale bewijskracht.
Hoeveel mensen gaan er wel niet af op de recensies van anderen voor ze een hotel of restaurant kiezen? Mensen zijn zéér gevoelig voor sociale bewijskracht, schrijft Boerman in 10 Belangrijke inzichten om betere vacatureteksten te schrijven. ‘Het werkt nu eenmaal goed om anderen te laten vertellen hoe zij iets ervaren. Laat in jouw vacatureteksten dus vooral collega’s aan het woord over waarom ze bij jou werken, dat maakt het geloofwaardig.’ Dus misschien werkt het wel om een verpleegkundige of verzorgende te laten vertellen hoe zijn of haar ideeën zijn benut door de zorgorganisatie, en wat dat oplevert voor patiënten/cliënten/bewoners?